Zawsze świetnie ubrany, elokwentny, oblegany przez kobiety, a przy tym śmiertelnie groźny. James Bond to postać, którą często podaje się jako filmowy ideał gentlemana. Czy faktycznie nim jest? Postanowiłem to drobiazgowo zweryfikować.  Z pewnością każdy z nas słyszał choć raz twierdzenie, że James Bond to prawdziwy gentleman. Mam wrażenie, że tak często się to powtarza, że już nikt nie zastanawia się czy to prawda. Zatem przyjrzyjmy mu się dokładniej! Wyjaśnienie Zacznę od kilku wyjaśnień. Ten popularny agent 007, to Bond z filmów, dlatego w ogóle nie będę się odwoływał do książek. Kiedy rozpocząłem prace nad tym materiałem okazało się, że 24 produkcje hollywoodzkie to zbyt dużo treści do omówienia, więc postanowiłem nieco je zawęzić. Skupimy się zatem na Bondach w wykonaniu Seana Connery’ego – pierwszego z agentów 007. Na pozostałe kreacje przyjdzie jeszcze pora. Sean Connery był pierwszym Bondem w oficjalnej serii filmów. Uważnie obejrzałem więc sześć oficjalnych filmów z Connerym i przyjrzałem się jego manierom, stylowi i cechom charakteru. Dodam, że stosuję tutaj współczesne pojęcie „gentlemana”, bo w końcu zastanawiamy się czy to dzisiaj może być wzorcem dla młodych pokoleń. Dlatego może się zdarzyć, że będę krytykował coś, co dawniej uszłoby płazem. Zaczynajmy! W męskim gronie jest nienaganny. Charakter Na pierwszy ogień pójdzie charakter, czyli podstawa gentlemana. James Bond wydaje się tu być całkiem solidnym mężczyzną. W pracy jest rzetelny i skory do poświęceń. Jest komandorem porucznikiem oraz agentem brytyjskiej służby wywiadowczej i choć tego nie podkreśla słowami, wiemy, że jest patriotą, a dla kraju oddałby życie. Gdy powierzy mu się jakieś zadanie konsekwentnie realizuje swoje cele, a nawet wykracza poza standardowe obowiązki, jeśli ma to przynieść korzyść sprawie. Jest opanowany i trzeźwo myślący, przy czym zdarza mu się reagować impulsywnie. W „Pozdrowieniach z Rosji” uderza towarzyszkę w twarz, mając tylko mgliste poszlaki, że była zaangażowana w zabójstwo jego kolegi. Zresztą po chwili namiętnie ją całuje. Innym razem, mimo ciągłego ataku wroga, poddaje się w obliczu śmierci dopiero co poznanej kobiety („Golfinger”). Bondowi również zdarza się wpaść w złość. Te przykłady wskazują na słabą stronę Bonda. Kiedy postawi się na jego drodze atrakcyjną dziewczynę, porzuci każde zadanie, byle się za nią uganiać i przestaje działać racjonalnie. Często też ryzykuje nawiązując intymne relacje z wrogiem. Gentleman nie powinien kłamać dla własnej korzyści i Bond faktycznie przeważnie nie kłamie, choć czasem można go na tym przyłapać. O ile można to usprawiedliwić, gdy toczy pojedynek golfowy z przeciwnikiem, który również nie gra czysto („Goldfinger”), o tyle okłamywanie uwiedzionej pielęgniarki, że będzie dzwonił do niej codziennie nie jest zachowaniem gentlemana („Operacja Piorun”). Zresztą bycie konsekwentnym w relacjach z kobietami nie należy do jego zalet, ale o tym będziemy mówić później. Ta relacja miała wiele nagłych zwrotów. Na plus dla Bonda należy dodać, że ma on wszechstronną wiedzę i jest obyty. Dzięki temu łatwo przychodzi mu prowadzenie niezobowiązujących pogawędek i nawiązywanie nowych kontaktów. Zakres jego wiedzy jest imponujący i sprawia, że jest ciekawym człowiekiem. Zna też języki. W omawianych przypadkach wykazywał się znajomością niemieckiego i japońskiego (kolejno „Diamenty są wieczne” i „Żyje się tylko dwa razy”). Za znajomość japońskiego należą się brawa! 007 ma też poczucie humoru, które pokazuje jego dystans do siebie i swojej pracy. Czasem zażartuje, że nosi broń bo ma „lekki kompleks niższości” („Goldfinger”), a kiedy indziej zabawi się słowami mówiąc, że jest „licencjonowanym wolnym strzelcem” („Operacja Piorun”). Prawda, że to często humor poziomu Familiady, ale nie zapominajmy kiedy powstawały te filmy. Brytyjscy gentlemani często należą do klubów gentlemanów. Wszak w Londynie o nie nie trudno. O Bondzie dowiadujemy się, że również interesuje się tym zagadnieniem, choć przynależność do klubu Playboya (sieci klubów nocnych) sugerowałaby, że woli to bardziej nowoczesne znaczenie określenia „klub dla gentlemanów”. Dodam, że wiem, iż z książek dowiadujemy się o przynależności Bonda do jednego z Londyńskich klubów dla gentlemanów. Pomijam kwestię, że był to klub fikcyjny. Niemniej w tym artykule skupiamy się na filmach. Wizerunek Agent 007 jest często wymieniany jako ikona męskiej elegancji. Czy faktycznie tak jest? Trudno odmówić Bondowi stylu. W swoich garniturach przeważnie prezentuje się wyśmienicie i rzadko popełnia wpadki na tym polu. Często miałem wrażeniem, że deklasuje pod tym względem ludzi ze swojego otoczenia. Swobodnie nosi smokingi, trzyczęściowe garnitury, marynarki klubowe, zakłada koszule z nietypowymi, wywijanymi mankietami na guziki, zwanymi portofino lub koktajowymi. Można na nim zobaczyć krawaty dziergane, tak zwane knity, zestawy koordynowane czy elegancki płaszcz. Zwłaszcza w „Doktorze No” wyróżnia się pod względem ubioru. Mankiety portofino (koktajlowe). Taki wygląd zapewnił mu miano „ikony stylu”. Wpadek można jednak naliczyć wiele. Najczęstszym błędem jest złe zapinanie marynarki. Ma ją wielokrotnie zapiętą podczas siedzenia, a czasem zapina na wszystkie guziki. Śmiem twierdzić, że nie ma w tym obszarze wyrobionych dobrych nawyków, a to dość podstawowa kwestia. Tym bardziej dziwi. Przykładów Bonda siedzącego w zapiętej marynarce jest tak wiele, że nie ma sensu ich wymieniać. Zapięcie obu guzików też mu się zdarzało i to kilkukrotnie. Nawet po cięciu nie zauważył, że jest tu coś nie tak. Zobaczymy Bonda też w sandałach i koszuli z krótkim rękawem. To zestaw często krytykowany przez specjalistów od męskiej elegancji. Jeśli chcielibyście go jednak nosić, możecie się śmiało powołać na Agenta 007 z „Operacji Piorun”. Ale na kombinezon plażowy, który założył w „Goldfingerze”, zrzućmy zasłonę milczenia. Kostium plażowy Jamesa Bonda. A może to wróci jako „ostatnio krzyk mody” w tym sezonie? Czasem jego garnitury wypadają słabiej. Są gorzej dopasowane, z ramionami za szerokimi i zbyt wąskimi klapami, a nogawki spodni bywają za krótkie, lecz to detale, na które mniej osób zwróci uwagę. Jedynie zdecydowanie nie polecam nosić krawata tak krótkiego, jak w „Diamenty są wieczne”. Wyszło to komicznie. Nie wiem co oni sobie tu myśleli. (Czy Wam też Connery przypomina tutaj Nixona?) Zwrócić uwagę należy też na sportowe zegarki Bonda. Nosi je między innymi do smokingu, co jest mocnym złamaniem zasad męskiej elegancji. Odradzam robić tak podczas ważnych okazji. Niemniej zegarek typu „diver” na pasku „nato” to ciekawa opcja, przy czym należy dobrać szerokość paska lepiej niż zrobił to James w „Goldfingerze”, gdzie pasek był ewidentnie zbyt wąski. Do smokingu – nie. Diver z nato – tak, ale przy lepiej dobranej szerokości paska. To zresztą już kultowe połączenie. To jest dopiero zegarek! Breitling Top Time Ref. 2002 ze specjalną obudową zapewniającą wodoszczelność. Dlatego wygląda tak kosmicznie. Ma też ciekawą historię. Polecam poczytać o tym bondowskim egzemplarzu. Relacje międzyludzkie Przejdźmy teraz to najciekawszej części tej analizy. Bycie gentlemanem najlepiej objawia się w tym jak człowiek traktuje innych ludzi. Rzecz jasna pomijam tu brutalne traktowanie wroga. Służba nie drużba. Skupimy się więc na tych bardziej prywatnych relacjach. Typowe spotkanie, jak na Bonda. Ciągle się zastanawiam jak ona chciała trafić do tego melonika. No chyba, że po prostu jej celem było trafienie w kapelusz, a nie do jego wnętrza. Zacznijmy od tego, że Bond zna dobre maniery. Podaje pomocną dłoń przy wysiadaniu z samolotu czy w trudnym terenie. Wie kiedy należy puścić damę przodem, dziękuje za pomoc, przedstawia się na początku rozmowy, zabawia towarzyszkę tańcem i small talkiem. Ponadto trzeba przyznać, że kiedy chce potrafi być opiekuńczy, a nawet przyjmie odmowę z podniesioną głową. Naliczyłem trzy takie przypadki: w „Doktorze No”, „Goldfingerze” i „Żyje się tylko dwa razy”. To wszystko prezentuje się bardzo dobrze, ale w relacjach z kobietami ma jednak więcej wad niż zalet. Do tańca aż się rwie. Nazywając sprawy po imieniu (i to łagodnie), trzeba powiedzieć, że Bond to kobieciarz. I to niestety do przesady. Z reakcji kobiet w jego otoczeniu wynika, że jest ponadprzeciętnie pociągający. Nie mogą mu się oprzeć współpracowniczki, wrogowie i przypadkowo spotkane panie. 007 w rewanżu też nie może im się oprzeć. Wykorzystuje niemal każdą okazję, żeby zobaczyć nago, dotknąć, pocałować lub zaciągnąć do łóżka atrakcyjną kobietę. Dodam, że w większości wypadków omawiane relacje są bardzo świeże. Nie można mówić więc o dłuższej znajomości. Najpierw przyjemności, potem służba. Jedną kobietę nachodzi podczas przebierania się („Dr No”). Zaciąga do łóżka inną, wiedząc, że pójdzie, bo boi się zdemaskowania („Dr No”). W „Operacji Piorun” ewidentnie molestuje pielęgniarkę, używając przy tym swojej siły fizycznej, do tego stopnia, że ona mówi, iż bezpiecznie czuje się przy nim tylko, gdy jest związany. Kiedy później wydarza się wypadek na dyżurze tej pielęgniarki, Bond wykorzystuje tę okazję by ją zaszantażować i się z nią przespać. W „Goldfingerze” mamy natomiast scenę, którą trudno nazwać inaczej, jak gwałtem. To jest bardzo szkodliwy przykład stereotypu, sugerującego, że „gdy kobieta mówi >, myśli >”. Tak Bond całuje, gdy kobieta „jeszcze nie wie, że tego che”. A później straszy ją donosem, żeby się z nią… wybrać do łaźni tureckiej. Tak Bond interpretuje „nie”. Dziś to nazywa się „gwałtem”. Przy tym wszystkim szowinistyczne traktowanie kobiet, klepanie po tyłkach, okazywanie braku szacunku czy w końcu nazywanie masażystek „armaturą” wypada wręcz blado (kolejno „Goldfinger”, „Pozdrowienia z Rosji”, „Żyje się tylko dwa razy”). Nawet duszenie podejrzanej jej własnym stanikiem nie robi większego wrażenia („Diamenty są wieczne”). Najbardziej szowinistyczna scena w omawianych Bondach. Na koniec zostawiłem jeszcze relację z Moneypenny, sekretarką szefa Jamesa Bonda. Choć na pierwszy rzut oka wydaje się ona być równie podejrzana, odniosłem wrażenie, że udawanie zalotów w tym wypadku to obustronna gra ze sporym dystansem do siebie. Jak już wspominałem, 007 wie jak nie przekraczać pewnych granic i niekiedy z tej wiedzy korzysta. Bywa tak jednak wyłącznie w relacjach z kobietami, które mu sprzyjają. Wobec przedstawicielek wroga nie ma ma litości i chętnie stosuje chwyty poniżej pasa. Relacja z Moneypenny wygląda bardziej na obustronną grę niż zwodzenie. Gentleman? Podsumujmy sobie to zatem. Pod względem charakteru Bond wypada całkiem nieźle. Jest konsekwentny, rzetelny i pracowity. Do tego jest zazwyczaj opanowany i można na nim polegać. Jedynie do kobiet ma słabość i może to przeszkadzać w wykonaniu zadania. Niemniej jego oddanie ojczyźnie jest godne podziwu. Widzimy go też jako erudytę i poliglotę obdarzonego poczuciem humoru. Z pewnością byłby ciekawym towarzyszem rozmów. Oceniając jego wygląd, można mu wytknąć kilka błędów, ale już samo nabranie wprawy przy poprawnym zapinaniu marynarki zdecydowanie tu pomoże. W większości wypadków Bond prezentuje się świetnie, a gafy często ujdą uwagi osobie, która nie szuka specjalnie elementów, do których można się przyczepić. Dobre maniery 007 również zna. Potrafi zachować się elegancko i szarmancko. Jest przy tym wszystkim bardzo męski. Niemniej na sposób, w jaki traktuje kobiety, oka przymknąć nie mogę. Uważam, że prezentowany przez Connery’ego James Bond to zwykły szowinista i kobieciarz, wykorzystujący każdą nadarzającą się okazję. Wypada w tym wręcz komicznie i dziecinnie. Czasem pokazuje dobre maniery. Choć szczerze mówiąc, również ta scena z „Goldfingera” nie pokazuje pozytywnego wzorca. Jeśli dobrze się przyjrzeć, Bond się narzuca bardziej w stylu Akademii Podrywu, niż faktycznej chęci pomocy. Wiem dobrze, że są to wzorce pasujące do wyobrażenia o męskości macho w latach 60-tych XX wieku w Stanach Zjednoczonych, ale ten model mocno się już przeterminował. Nie mógłbym polecić tamtego Bonda jako wzorca do naśladowania pod względem zachowania, bo zbyt mało jest tu pozytywnych przykładów, a i te są przyćmiewane przez negatywne. Te ostatnie są natomiast bardzo szkodliwe i lepiej, żeby młodzi mężczyźni nie roili sobie, że tak postępują gentlemani. Tu jestem pełen podziwu dla twórców za kreatywność. Wpadli na pomysł i skonstruowali sukienkę z ręcznika. Aktorka wygląda jakby własnie zawinęła się w ręcznik po kąpieli, ale prezentuje się świetnie, jakby szła na jakieś przyjęcie. Majstersztyk! Odpowiedź Czy zatem James Bond może uchodzić za gentlemana na przykładzie filmów z Seanem Connerym? W relacjach z mężczyznami – tak. Pod względem wizerunku – owszem. Pod względem charakteru już nieco mniej. Natomiast pod względem relacji z kobietami zapomnijmy o nim albo umieśćmy w jakimś skansenie. Dzisiaj nikt by tak postępującego mężczyzny nie nazwał gentlemanem. Nie mogłem pominąć Astona Martina. Zgadzacie się z moją opinią? Byłem zbyt surowy czy może należało wypowiedzieć się ostrzej? Zapraszam do dyskusji w komentarzach. Pamiętajcie tylko, że sympatia i sentyment do tych filmów to jedno, a rzeczowa krytyka to zupełnie inna kwestia. I koniecznie dajcie znać czy podoba się Wam ten pomysł na mini serię materiałów na Czasie Gentlemanów. Pozdrawiam i trzymajcie klasę! To koniec Seana Connery’ego, ale James Bond powróci w wykonaniu Rogera Moora. Zobacz też: Duško popov – playboy i podwójny agent – wzór dla Jamesa Bonda T. E. Lawrence – prototyp Indiany Jonesa i Jamesa Bonda Smoking – garnitur do zadań specjalnych 10 cech, którymi gentleman zaimponuje swojej damie Jak zapanować nad własną złością Gra w guziki, czyli który powinien być odpięty